— Zajęcza 21 — „Cegielnia Leszczyna” (Kunstziegelei und Verblendsteinfabrik, od 1898 r. Dampfziegelei Verblendstein, Terrakoten u. Ofenfabrik) wzniesiona w l. 60 XIX w., rozbudowana w 1898 r., zmodernizowana ok. 1938 r.; uruchomiona ponownie w 1948 r. (fot. 200-206)
W 1887 r. na terenie cegielni oprócz zasadniczych budynków produkcyjnych znajdował się także murowany budynek mieszkalny oraz kilkanaście magazynów — suszarni, których układ na parceli nie miał charakteru komponowanego. W 1894 r. zakład obejmował obszar 3 ha. Budynki magazynowe rozbudowano w 1908 r. W l. 1909-1920 cegielnia produkowała 10 milionów cegieł rocznie, m.in. cegłę licówkę i glazurowaną we wszystkich kolorach, a także dachówkę. W 1937 r. produkowano 6 milionów cegieł rocznie, w tym cegły do budowy komi-nów i dreny.
Od 1829 r. cegielnia znajdowała się w posiadaniu rodziny Wagner. W l. 1891-1905 należała do pułkownika Heinricha Wagnera, będącego także właścicielem folwarków przy ul. Zajęczej 5/7, 8/10 i 9, a w l. 1909-1937 do jego spadkobierców, których pełnomocnikami byli Georg Wagner mieszkający w folwarku Marly (Zajęcza 9), a następnie jego córka Irmgard Kellner (w 1937 r.).
(Akta Miasta Kłodzka, Zarząd Policji Budowlanej z l. 1809-1945, sygn. I/295, I/297, I/298, [Hasengraben 688]).
Historycznie na zabudowę cegielni składał się kompleks budynków produkcyjnych, magazynowych, biurowych i mieszkalnych, który po 1945 r. uzupełniono realizacjami współczesnymi. Obecnie z terenu zakładu wydzielone zostały budynki o funkcjach mieszkalnych.
Cechy zabytkowe posiadają następujące obiekty:
— hala główna cegielni z piecem kręgowym Hoffmana z ok. 1898 r., automatem do formo-wania i cięcia cegieł C. Kellera z 1922 r. oraz dwoma kominami (jeden z nich wzniesiony w 1898 r.); zmodernizowana w 1938 r.;
— budynek nr 19 — ob. mieszkalno-magazynowy, wzniesiony ok. 1898 r.;
— budynek mieszkalny dyrektora cegielni nr 14, wzniesiony w 1882 r.;
— budynek nr 21 — ob. mieszkalny, wzniesiony w l. 60 XIX w. (historycznie dwa odrębne obiekty);
— budynek mieszkalny dla pracowników cegielni nr 15, wzniesiony ok. 1898 r.
Ww. budynki reprezentują poszczególne etapy rozwoju i modernizacji zakładu. Do najstarszych należą dwa budynki — ob. nr 21 o tynkowanych elewacjach i pierwotnie bogatym detalu architektonicznym, składającym się z pasów cokołowo-gzymsowych oraz zróżnicowanych w formie obramień okiennych. Na elewacji jednego z budynków zawieszono ceramiczną rozetę, reklamującą zapewne wyroby cegielni.
W kolejnym etapie rozbudowy zakładu ok. 1898 r. wzniesiono piec kręgowy Hoffmana z kominem oraz budynki nr 15 i 19. Do ich budowy użyto z pewnością materiałów produkowanych w cegielni, o czym świadczy jednorodna forma architektoniczna obiektów, zrealizowanych z użyciem pasów zielonej, glazurowanej cegły, podobnie opracowanych obramień otworów itp.
Następną modernizację cegielni przeprowadzono ok. 1938 r., kiedy to nadbudowano i rozbudowano główną halę produkcyjną z piecem kręgowym.
Stan zachowania: zachowane bryły budynków, częściowo detal architektoniczny elewacji oraz piec kręgowy Hoffmana z ok. 1898 r. i automat do formowania i cięcia cegieł C. Kellera z 1922 r. Urządzenia wykorzystywane są nadal do produkcji ceramiki budowlanej.
